અમેરિકા-ભારત જેવલિન મિસાઇલ ડીલ અને બ્રહ્મોસની વધતી માંગ
1. અમેરિકાએ ભારતને જેવલિન મિસાઇલના વેચાણને મંજૂરી આપી
અમેરિકાએ ભારતને 100 જેવલિન (Javelin) એન્ટી-ટેન્ક મિસાઇલો અને 25 લોન્ચર્સના વેચાણને મંજૂરી આપી છે. આ કુલ સોદો આશરે ₹780કરોડનો છે. આ મિસાઇલો યુક્રેન યુદ્ધમાં રશિયન ટેન્કોને સરળતાથી નષ્ટ કરવા માટે જાણીતી બની છે. ‘ફાયર-એન્ડ-ફોર્ગેટ’ (દાગો અને ભૂલી જાઓ) ટેકનોલોજીથી સજ્જ જેવલિન મિસાઇલ પર્વતીય પ્રદેશોમાં ચીની અને પાકિસ્તાની ટેન્કો સામે ખૂબ જ ઘાતક સાબિત થશે.
સોદાની મુખ્ય વિગતો:
આ સોદામાં નીચેની બાબતોનો સમાવેશ થાય છે:
100 જેવલિન મિસાઇલો: (FGM-148 મોડેલ) જેની કિંમત લગભગ $45.7 મિલિયન છે.
25 લાઈટવેઈટ કમાન્ડ લોન્ચ યુનિટ્સ: (મિસાઇલ લોન્ચર્સ).
અન્ય સાધનો: તાલીમ, સ્પેરપાર્ટ્સ, અને જાળવણી માટે સિમ્યુલેટર.
એક્સકેલિબર આર્ટિલરી શેલ: આ પેકેજમાં $47.1 મિલિયનની કિંમતના 216 એક્સકેલિબર પ્રિસિઝન ગાઇડેડ રાઉન્ડ્સ પણ સામેલ છે, જે GPS-સંચાલિત છે અને સચોટ નિશાન ધરાવે છે.
જેવલિન મિસાઇલની વિશેષતાઓ: જેવલિન એ અમેરિકન કંપનીઓ લોકહીડ માર્ટિન અને આરટીએક્સ (અગાઉ રેથિયોન) દ્વારા નિર્મિત, ખભા પરથી ચલાવી શકાતી (મેન-પોર્ટેબલ) એન્ટી-ટેન્ક ગાઇડેડ મિસાઇલ છે.
રેન્જ: 4કિલોમીટર સુધી (નવું વર્ઝન આનાથી પણ વધુ જઈ શકે છે).
વજન: ફક્ત ૨૨ કિલો, જેથી સૈનિક તેને પર્વતોમાં સરળતાથી લઈ જઈ શકે છે.
હુમલાની પદ્ધતિ: તે સીધો હુમલો (Direct Attack) અથવા ઉપરથી હુમલો (Top Attack) કરી શકે છે, જે બંકર અને હેલિકોપ્ટર સામે પણ ઉપયોગી છે.
ટ્રેક રેકોર્ડ: 2022થી યુક્રેને તેનો ઉપયોગ T-72 અને T-90 જેવી રશિયન ટેન્કોનો નાશ કરવા માટે કર્યો છે, જેના કારણે તેને “ટેન્ક કિલર” કહેવામાં આવે છે.
ભારતને શું ફાયદો થશે? ભારતીય સેના પાસે પહેલાથી જ કેટલીક જેવલિન મિસાઇલો છે, પરંતુ આ નવા જથ્થાથી સ્ટોક વધશે. લદ્દાખ જેવા પર્વતીય વિસ્તારોમાં દુશ્મન ટેન્કોને રોકવા અને પાયદળને મજબૂત બનાવવા માટે આ અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે. અમેરિકાના મતે, આ સોદો ભારત-અમેરિકા મિત્રતા મજબૂત કરશે અને એશિયામાં શક્તિ સંતુલન જાળવી રાખશે. યુએસ કોંગ્રેસ પાસે મંજૂરી માટે 30દિવસનો સમય છે, ત્યારબાદ સોદો ફાઇનલ થશે. ભારત ભવિષ્યમાં આ મિસાઇલનું દેશમાં જ સહ-ઉત્પાદન કરવાની યોજના પણ ધરાવે છે.
2. ઇન્ડોનેશિયા હવે બ્રહ્મોસ મિસાઇલ ખરીદવાની તૈયારીમાં
ફિલિપાઇન્સ બાદ હવે ઇન્ડોનેશિયા પણ ભારત પાસેથી બ્રહ્મોસ સુપરસોનિક ક્રુઝ મિસાઇલો ખરીદવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે.
સોદાની પ્રગતિ:
ઇન્ડોનેશિયાના સંરક્ષણ મંત્રી સજાફરી સ્યામસુદિનની 26-28 નવેમ્બર દરમિયાન ભારત મુલાકાત યોજાવાની છે, જેમાં આ સોદા પર મુખ્ય વાટાઘાટો થશે.
સંરક્ષણ મંત્રી રાજનાથ સિંહે લખનૌમાં પુષ્ટિ કરી હતી કે ઇન્ડોનેશિયા બ્રહ્મોસ સિસ્ટમમાં ગંભીર રસ ધરાવે છે.
આ પહેલાં, ફિલિપાઇન્સે $375મિલિયનના કરાર હેઠળ બ્રહ્મોસ ખરીદી છે, જેની ડિલિવરી હાલમાં ચાલુ છે.
બ્રહ્મોસની તાકાત અને ‘ઓપરેશન સિંદૂર’નો ઉલ્લેખ: (તમારા લખાણમાં આપેલા સંદર્ભ મુજબ) મે ૨૦૨૫માં ‘ઓપરેશન સિંદૂર’ દરમિયાન ભારતીય વાયુસેનાએ Su-30MKI ફાઇટર જેટ પરથી બ્રહ્મોસ મિસાઇલો છોડીને પાકિસ્તાનમાં આતંકી ઠેકાણાં નષ્ટ કર્યા હતા. પાકિસ્તાન પાસે ચીની બનાવટના J-10 ફાઇટર જેટ અને PL-15 મિસાઇલો હોવા છતાં, બ્રહ્મોસના સ્ટેન્ડ-ઓફ એટેક સામે તેઓ લાચાર સાબિત થયા હતા.
બ્રહ્મોસ વિશે:
આ ભારત અને રશિયાનું સંયુક્ત સાહસ છે.
તે જમીન, સમુદ્ર અને હવામાંથી લોન્ચ કરી શકાય છે.
તેની ઝડપ 2.8મેક (અવાજ કરતા લગભગ ત્રણ ગણી) છે અને રેન્જ 290કિલોમીટર છે.
નાણાકીય વર્ષ 2024-25માં ભારતની સંરક્ષણ નિકાસ ₹21,083કરોડે પહોંચી છે, જેમાં બ્રહ્મોસનો મોટો ફાળો છે.
