આપણે જોઇ રહ્યા છીએ કે કોઇપણ ઋતુ હોય સાથે-સાથે ગરમીનો અનુભવ સતત થઈ જ રહ્યો છે. મિશ્ર ઋતુઓ સતત વધતો તાપ, પીગળતા હિમશીખરો વગેરે ચેતવણી આપી રહ્યા છે. વિશ્વનું તાપમાન 2.5 ડિગ્રી સે. વધશે. જાણો UNEP રિપોર્ટમાં શું ચેતવણી આપવામાં આવી છે. આબોહવામાં પરિવર્તન થશે. ભયંકર આફતો આવશે. UNEP રિપોર્ટ 2025 માં બહાર આવ્યું કે 2100 સુધીમાં તાપમાન 2.5 ડિગ્રી સે. નો વધારો થવાની ધારણા છે.
જો બધા દેશો તેમના આબોહવા-સુધારણાના વચનોનો સંપૂર્ણ અમલ કરે તો પણ, આ સદીમાં વૈશ્વિક તાપમાનમાં 2.3 થી 2.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસનો વધારો થઈ શકે છે. આ આંકડો ગયા વર્ષના 2.6-2.8 ડિગ્રીના અનુમાન કરતા થોડો ઓછો છે. જોકે, યુનાઇટેડ નેશન્સ એન્વાયર્નમેન્ટ પ્રોગ્રામ (UNEP) ના “ઉત્સર્જન ગેપ રિપોર્ટ 2025” અનુસાર, વર્તમાન નીતિઓ હજુ પણ પૃથ્વીને 2.8 ડિગ્રીના માર્ગ પર રાખે છે, જે ગયા વર્ષના 3.1 ડિગ્રી કરતા ઓછો છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વિશ્વ હજુ પણ પેરિસ કરારના 1.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસ લક્ષ્યથી ઘણું દૂર છે. જો દેશો ઝડપથી કાર્યવાહી નહીં કરે તો આગામી દાયકામાં તાપમાન અસ્થાયી રૂપે 1.5 ડિગ્રીને વટાવી જશે.
UNEP ના એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર ઇન્ગર એન્ડરસને જણાવ્યું હતું કે પેરિસ કરાર હેઠળ દેશોને તેમની પ્રતિબદ્ધતાઓ પૂર્ણ કરવાની ત્રણ તકો મળી છે, પરંતુ દરેક વખતે તેઓ લક્ષ્ય ચૂકી ગયા છે. રાષ્ટ્રીય યોજનાઓએ થોડી પ્રગતિ કરી છે, પરંતુ તે પૂરતી ઝડપી નથી. તેથી, આપણે વિના વિલંબ ઉત્સર્જન ઘટાડવાની જરૂર છે, આ અહેવાલ સંયુક્ત રાષ્ટ્ર આબોહવા સમિટ પહેલા આવ્યો છે, જ્યાં વિશ્વના નેતાઓ ભેગા થશે. ચાલો મુખ્ય તારણો સમજીએ. આપણે પેરિસના લક્ષ્યથી કેટલા દૂર છીએ? 2015ના પેરિસ કરારમાં વિશ્વને તાપમાનમાં વધારો 1.5 ડિગ્રી સુધી મર્યાદિત રાખવાની પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરવામાં આવી હતી. જોકે, અહેવાલમાં એવું પૂછવામાં આવ્યું છે. સૌથી શક્તિશાળી પરમાણુ બોમ્બ કોની પાસે છે? શું અમેરિકા દુનિયાને 150 વાર નષ્ટ કરી શકે છે?
વૈશ્વિક તાપમાનમાં હવે 2.3 થી 2.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસનો વધારો થવાની આગાહી છે. અનુમાન કરવામાં આવ્યું છે કે જો દેશો તેમની વર્તમાન પ્રતિબદ્ધતાઓ (એનડીસી) પૂર્ણ કરે છે, તો તાપમાન 2.3-2.5 ડિગ્રી વધશે. આ થોડું સારું છે, પરંતુ હજુ પણ ચિંતાજનક છે. વર્તમાન નીતિઓ ૨.૮ ડિગ્રી તરફ નિર્દેશ કરે છે.
અહેવાલમાં ચેતવણી આપવામાં આવી છે કે આગામી 10 વર્ષમાં તાપમાન અસ્થાયી રૂપે 1.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી વધી જશે. આને રોકવા માટે 2100 સુધીમાં આ વધારાને માત્ર 0.3 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી મર્યાદિત રાખવાની જરૂર પડશે. આમ કરવામાં નિષ્ફળતાથી પૂર, દુષ્કાળ અને ભારે હવામાન જેવી આફતોની આવૃત્તિમાં વધારો થશે. દેશોના વચનો: કેટલા પૂર્ણ થયા છે? પેરિસ કરારના ૧૯૫ દેશોમાંથી ફક્ત ત્રીજા ભાગ (65) દેશોએ આ વર્ષે નવા અથવા અપડેટ કરેલા રાષ્ટ્રીય પ્રતિજ્ઞાઓ (એનડીસી) રજૂ કર્યા. આ દેશોએ વૈશ્વિક ઉત્સર્જનના 63ટકા ભાગને આવરી લીધા છે. બાકીના દેશોએ તેમની જૂની યોજનાઓ ચાલુ રાખી છે.
2024 માં ઉત્સર્જન: રેકોર્ડ સ્તરે 2024 માં વૈશ્વિક ગ્રીનહાઉસ ગેસ ઉત્સર્જન 57.7 ગીગાટન કાર્બન ડાયોક્સાઇડ સમકક્ષ (GtCO2e) સુધી પહોંચ્યું, જે પાછલા વર્ષ કરતા 2.3 ટકા વધુ છે. આ વધારોમાંથી અડધાથી વધુ વન નાબૂદી અને જમીનના ઉપયોગના ફેરફારને કારણે થયો હતો. અશ્મિભૂત ઇંધણ (કોલસો, તેલ અને ગેસ) માંથી ઉત્સર્જન પણ વધતું રહ્યું છે.
ટોચના ઉત્સર્જકોમાં, ભારત અને ચીનમાં સૌથી વધુ વધારો જોવા મળ્યો. યુરોપિયન યુનિયન એકમાત્ર મુખ્ય અર્થતંત્ર હતું જ્યાં ઉત્સર્જનમાં ઘટાડો થયો હતો. અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે, 2019 ના સ્તરની તુલનામાં, 1.5 ડિગ્રી લક્ષ્ય પ્રાપ્ત કરવા માટે ઉત્સર્જન 2030 સુધીમાં 26 ટકા અને 2035 સુધીમાં 46 ટકા ઓછું હોવું જોઈએ.
નિષ્ણાતોનો અભિપ્રાય: જાગવાનો સમય આબોહવા નિષ્ણાતોએ આ અહેવાલને ચેતવણીનો સંકેત ગણાવ્યો છે. યુનિયન ઓફ કન્સર્ન્ડ સાયન્ટિસ્ટ્સના રશેલ ક્લીટસે જણાવ્યું હતું કે આ આંકડા ચિંતાજનક, ગુસ્સે કરનારા અને હૃદયદ્રાવક છે. શ્રીમંત રાષ્ટ્રો દ્વારા નબળા પગલાં અને અશ્મિભૂત ઇંધણના હિતો દ્વારા અવરોધ જવાબદાર છે. એમ્બરના રિચાર્ડ બ્લેકે જણાવ્યું હતું કે રાષ્ટ્રીય નવીનીકરણીય ઉર્જા યોજનાઓ સ્વચ્છ ઉર્જા સંક્રમણનું સકારાત્મક ચિત્ર રજૂ કરે છે. ઇન્ટરનેશનલ ક્લાઇમેટ પોલિસી હબના કેથરિન એબ્રેયુએ ભાર મૂક્યો હતો કે પેરિસ કરાર નિષ્ફળ નથી થઈ રહ્યો, પરંતુ કેટલાક શક્તિશાળી G20 દેશો તેમના વચનો પાળવામાં નિષ્ફળ રહ્યા છે.
તાત્કાલિક કાર્યવાહી જરૂરી છે અહેવાલમાં તારણ કાઢવામાં આવ્યું છે કે ઝડપી અને નોંધપાત્ર ઉત્સર્જન ઘટાડા વિના, વિશ્વ વિનાશક ગરમીમાં ડૂબી જશે. આનાથી ગરીબ અને સંવેદનશીલ દેશોને સૌથી વધુ અસર થશે. નવીનીકરણીય ઉર્જા, વન સંરક્ષણ અને અશ્મિભૂત ઇંધણનો ત્યાગ જરૂરી છે. આ અહેવાલ આપણને યાદ અપાવે છે કે સમય સરી રહ્યો છે. જો આપણે હમણાં પગલાં નહીં લઈએ, તો ભવિષ્યની પેઢીઓ ભોગવશે. આબોહવા પરિવર્તન એ દરેકની જવાબદારી છે, પરંતુ સમૃદ્ધ દેશોએ આગેવાની લેવી જોઈએ.
