શૂન્ય ગુરુત્વાકર્ષણથી ધરતીના આકર્ષણ સુધી – સુનિતા વિલિયમ્સ અને બુચ વિલમોરને કરવો પડશે આ શારીરિક અને માનસિક પડકારોનો સામનો!

નાસાના ખગોળયાત્રી સુનિતા વિલિયમ્સ અને બેરી ‘બુચ’ વિલમોર લગભગ નવ મહિનાના લાંબા અવકાશ યાત્રા પછી હવે અંતે ધરતી પર પાછા ફરવા તૈયાર છે. તેઓ 18 માર્ચ (ભારતીય સમય મુજબ 19 માર્ચ, સવારે 3:27) ના રોજ SpaceX Crew Dragon મારફતે ધરતી પર ઊતરશે.

- Advertisement -

સૌપ્રથમ, તેઓ માત્ર આઠ દિવસ માટે અવકાશમાં ગયા હતા, પરંતુ Boeing Starliner સ્પેસક્રાફ્ટમાં ટેકનિકલ ખામીને કારણે તેઓ આઈએસએસ (International Space Station) પર નવ મહિના સુધી અટવાઈ ગયા. લાંબા સમય સુધી અવકાશમાં રહેવાના કારણે, તેમનું શરીર આકસ્મિક પરિબળોનો સામનો કરશે.

શારીરિક પડકારો:

બેબી ફીટ (Baby Feet) – અવકાશમાં શૂન્ય ગુરુત્વાકર્ષણ (Zero Gravity) હોવાના કારણે પગની તળિયાના ઘસારા (Calluses) ગાયબ થઈ જાય છે, જેનાથી ધરતી પર પાછા ફર્યા પછી ચાલવામાં તકલીફ થાય છે. પગ ખૂબ જ નાજુક થઈ જાય છે, અને નવું જન્મેલા બાળકના પગ જેવા સંવેદનશીલ થઈ જાય છે.

હાડકાં અને પેશીઓમાં ક્ષય – અવકાશમાં દરેક મહિને 1% હાડકાંનો ઘસારો થાય છે. આ હિસાબે, વિલિયમ્સ અને વિલમોરએ લગભગ 9% હાડકાંનો ઘસારો અનુભવ્યો હશે. તેનાથી હાડકાં નબળા અને તૂટવાની શક્યતા વધી જાય છે. સાથે જ માસપેશીઓ નબળી પડી જાય છે, જેને કારણે ચાલવામાં મુશ્કેલી થાય છે.

રક્તસંચાર અને હૃદય પર અસર – અવકાશમાં હૃદયનો આકાર ઓવલ (Oval)માંથી ગોળાકાર (Round)માં ફેરવાઈ જાય છે, અને પેશીઓ નબળી પડતાં રક્તવાહિનીઓ સંકોચાઈ જાય છે. ધરતી પર પાછા આવ્યા પછી, લોહીની અછત, લોહીનું દબાણ અસ્થિર થવું, ચક્કર આવવી, ઉલ્ટી થવી, અને બેહોશ થઈ જવાની સંભાવના વધે છે.

અવકાશીય કિરણોત્સર્ગ (Radiation Exposure) – લાંબા સમય સુધી અવકાશમાં રહેવાના કારણે, અવકાશીય રેડિયેશન શરીરને અસર કરી શકે છે. આ કારણે કેન્સર, સ્નાયુઓ અને મગજ સંબંધિત રોગો, અને હૃદયરોગનો ખતરો વધી જાય છે.

મનસ્વી અસર:

લાંબા સમય સુધી અવકાશમાં હોવાને કારણે મગજ પર તણાવ, અગત્યના નિર્ણયો લેવામાં મુશ્કેલી, અને સામાજિક વ્યવહાર બદલાઈ જવો જેવી સમસ્યાઓ પણ થઈ શકે.

ગ્રહોત્પાતી દૃષ્ટિ સમસ્યા (Spaceflight-Associated Neuro-ocular Syndrome – SANS) – અવકાશમાં આંખ પર દબાણ વધે છે, જેનાથી દૃષ્ટિ નબળી પડી શકે છે અને ઝાંખું દેખાય છે.

આ પણ વાંચો : અવકાશયાત્રી સુનિતા વિલિયમ્સ જે ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશનમાં છે તે આજે પૃથ્વી પરથી પસાર થતાં દ્રશ્યમાન થશે

પુનઃસક્રિયતા અને સ્વાસ્થ્ય પુનઃપ્રાપ્તિ

ધરતી પર પાછા આવ્યા પછી, વિલિયમ્સ અને વિલમોરને વિશેષ રીતે વૈજ્ઞાનિક ફરીથી સ્વસ્થ થવાના કાર્યક્રમ (Rehabilitation Program)માંથી પસાર થવું પડશે, જેનાથી તેઓ તેમની પૂર્વ સ્થિતિમાં ફરીથી આવી શકે.

તેઓને સ્પેશિયલ ફિઝિકલ થેરપી, પ્રોટીન યુક્ત આહાર, અને ખાસ તબીબી દેખરેખની જરૂર પડશે. સામાન્ય રીતે, પ્લેન પરત ફર્યા પછી એક મહિના સુધીનો સમય પુરેપૂરો સાજો થવામાં લાગે છે.

સુનિતા વિલિયમ્સ અને બેરિ વિલમોર માટે ધરતી પર પાછા ફરવું શારીરિક અને માનસિક રીતે પડકારજનક રહેશે. તેમનો યોગદાન અને અભિગમ અવકાશી અભ્યાસ માટે ખૂબ જ મૂલ્યવાન છે. વિજ્ઞાનીઓ અને તબીબો તેમની સ્વાસ્થ્યની સતત દેખરેખ રાખશે, જેથી તેઓ ઝડપથી સ્વસ્થ થઈ શકે.

અવકાશયાત્રાની અદભૂત સાહસિકતા અને વૈજ્ઞાનિક પ્રગતિનો જીવંત દાખલો!