કેન્દ્ર સરકારના મંત્રીમંડળે ‘વન નેશન, વન સબસ્ક્રિપ્શન(One Nation One Subscription – ONOS) યોજના માટે મંજૂરી આપી છે, જે વિદ્યાર્થીઓ, ફેકલ્ટી, અને સંશોધકોને વૈશ્વિક સ્તરે જાણીતી શૈક્ષણિક લેખો અને જર્નલ્સ સુધી પહોંચવાની સુવિધા આપશે.
આ યોજના શિક્ષણ અને સંશોધન ક્ષેત્રે ઘણો મોટો ફેરફાર લાવશે. 2025, 2026, અને 2027 માટે કુલ રૂ. 6,000 કરોડ ફાળવવામાં આવ્યા છે.
‘વન નેશન, વન સબસ્ક્રિપ્શન’ વિશે મહત્વની માહિતી
- કોને લાભ મળશે?
આ યોજના હેઠળ કેન્દ્ર અથવા રાજ્ય સરકાર દ્વારા સંચાલિત તમામ ઉચ્ચ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ અને સંશોધન અને વિકાસ (R&D) સંસ્થાઓને લાભ મળશે.
- આ સરકારી સંસ્થાઓને માહિતી અને પુસ્તકાલય નેટવર્ક (INFLIBNET) મારફતે વિધિવત સબ્સ્ક્રિપ્શન મળશે, જે યુજીસીનું સ્વાયત્ત કેન્દ્ર છે.
- અભ્યાસ અને સંશોધન માટે સુલભતા
- વિદ્યાર્થીઓ, પ્રોફેસર્સ અને સંશોધકોને આંતરરાષ્ટ્રીય ઊંચી ગુણવત્તાવાળા શૈક્ષણિક લેખો અને જર્નલ્સ મફતમાં ઉપલબ્ધ થશે.
Cabinet approves One Nation One Subscription (ONOS)
The Prime Minister in his address to the Nation from the ramparts of the Red Fort on 15th August, 2022, had pointed out the importance of Research and Development in our country in the Amrit Kaal. He had given the clarion call… pic.twitter.com/mXnJm7ZQ3m
— Ministry of Education (@EduMinOfIndia) November 25, 2024
- કયા ક્ષેત્રો સુધી પહોંચશે?
- યોજનાથી 6,300 થી વધુ સંસ્થાઓ, જેમાં સરકાર સંચાલિત યુનિવર્સિટી, કોલેજો, સંશોધન સંસ્થાઓ અને R&D લેબોરેટરીઓ સામેલ છે, લાભાન્વિત થશે.
- આ 1.8 કરોડથી વધુ વિદ્યાર્થીઓ, ફેકલ્ટી અને સંશોધકો સુધી પહોંચશે.
- Tier-2 અને Tier-3 શહેરોમાં પણ આ યોજના દ્વારા આંતરવિષયક અને પ્રગતિશીલ સંશોધન માટે પરિબળો ઉપલબ્ધ થશે.
- અનુસંધાન નેશનલ રિસર્ચ ફાઉન્ડેશન (ANRF) ની મકા
- આ યોજના હેઠળ INFLIBNET અને ANRF સાથે મળીને પ્રગતિની મોનીટરિંગ થશે.
- ANRF આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારતીય સંશોધકોના પ્રકાશનો પર દેખરેખ રાખશે.
- રાજ્ય સરકારો વિદ્યાર્થીઓ અને ફેકલ્ટીને વધુ ઉપયોગ કરવા માટે જાગૃતિ અભિયાન ચલાવશે.
- વિજ્ઞાન અને સંશોધનને પ્રોત્સાહન
- યોજનાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ ભારતના શૈક્ષણિક સ્તરે વૈશ્વિક સ્તરે પહોંચાડવાનો છે.
- આ યોજના 13,000 ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળા ઈ-જર્નલ્સ ને મફતમાં 30 આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રકાશકો પાસેથી ઉપલબ્ધ કરશે.
- ગુણવત્તાવાળા શૈક્ષણિક મટિરિયલ સુધીની અડચણોને ૂર કરીને, સંશોધન અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન મળશે.
- ખાસ પોર્ટલ ‘’વન નેશન, વન સબસ્ક્રિપ્શન’
- એક સમર્પિત પોર્ટલ, ‘’વન નેશન, વન સબસ્ક્રિપ્શન,’ એ સર્વિસને એકસેસ કરવા માટે મુખ્ય માધ્યમ બનશે.
- કેન્દ્ર સરકાર અને રાજ્યો સાથે મળીને માહિતી અભિયાન ચલાવશે જેથી યુઝર્સ વધુમાં વધુ ઉપયોગ કરે.
#Cabinet approves One Nation One Subscription (ONOS), a new Central Sector Scheme for providing country-wide access to scholarly research articles and journal publications with a total outlay of Rs. 6,000 crore
-Union Minister @AshwiniVaishnaw#CabinetDecisions pic.twitter.com/9ni6h8Wsxo
— PIB India (@PIB_India) November 25, 2024
- પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીનો દ્રષ્ટિકોણ
- 15 ઓગસટ, 2022ના મના સ્વતંત્રતા દિવસના સંબોધનમાં, પ્રધાનમંત્રીએ ભારતના પ્રગતિમાં સંશોધન અને વિકાસની મહત્વની ભૂમિકા વિશે કહ્યું હતું.
- રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ (NEP) 2020 સંશોધનને શૈક્ષણિક ઉત્કૃષ્ટતા અને રાષ્ટ્રીય વિકાસના પ્રાથમિક તત્વ તરીકે માને છે.
- અત્યારના માળખાની તુલનામાં નવી વ્યવસ્થા
- હાલમાં અલગ-અલગ મંત્રાલયો હેઠળ દસ લાઇબ્રેરી કન્સોર્ટિયમ્સ જુદી જુદી સંસ્થાઓ માટે જર્નલ્સ સુધી પહોંચ છે.
- નવા ONOS પોર્ટલથી તમામ સરકારી યુનિવર્સિટીઓ, કોલેજો, અને રાષ્ટ્રીય મહત્વના સંસ્થાઓ માટે એકરૂપી અને સરળ એસેસ મળશે.
- મુખ્ય પ્રકાશકો
આ યોજનામાં સામેલ કેટલીક અગ્રણી પ્રકાશકો:
- Elsevier ScienceDirect
- Springer Nature
- Wiley Blackwell Publishing
- Sage Publishing
- Oxford University Press
- Cambridge University Press
- Taylor & Francis
- BMJ Journals
- ક્યારે લાગુ થશે?
- 2025ના જાન્યુઆરી મહિનાથી આ પોર્ટલ કાર્યરત થશે.
- તેવા શૈક્ષણિક અને સંશોધન સંગઠનો માટે મહત્ત્વનું છે, જેઓ અગાઉ અભાવના કારણે આ સેવાનો ઉપયોગ ન કરી શકતા.
યોજનાના મહત્વના લાભો
- ભારતના તમામ શૈક્ષણિક અને સંશોધન સંગઠનો માટે અર્થપૂર્ણ રિસર્ચ સાધનો ઉપલબ્ધ કરાવવાનું.
- R&D પ્રવૃત્તિઓમાં વ્યપક વૃદ્ધિ લાવવી.
- વિદ્યાર્થીઓ અને ફેકલ્ટીને વૈશ્િ સંશોધન સાથે સંકલિત કરવા માટે આ યોજના એક સચોટ પગલું છે.
નિષ્કર્ષ
‘વન નેશન, વન સબસ્ક્રિપ્શનયોજના ભારતના યુવા અને સંશોધકો માટે ઊંડાણભર્યા સંશોધન અને શિક્ષણના એક નવા દોરની શરૂઆત કરશે. આ પ્લેટફોર્મ વૈશ્વિક સંશોધન પર્યાવરણમાં ભારતનું સ્થાન મજબૂત કરવાનું મુખ્ય મકસદ ધરાવે છે.
