તુલસી પૂજન દિવસ દર વર્ષે 25 ડિસેમ્બરના, દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે હિન્દુઓ વિધિ-વિધાનથી તુલસી માતાની પૂજા કરે છે હિન્દુ ધર્મમાં, તુલસીના છોડને દેવી લક્ષ્મીનું સ્વરૂપ માનવામાં આવે છે. તેથી, આ છોડની પૂજા કરવાથી સુખ અને સમૃદ્ધિની ક્યારેય કમી રહેતી નથી. તુલસી પૂજન દિવસ દર વર્ષે 25 ડિસેમ્બરે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ તુલસીના ધાર્મિક અને ઔષધીય મહત્વને પ્રતિબિંબિત કરે છે. તમને જણાવી દઈએ કે આ તહેવારની ઉજવણી 2014માં શરૂ થઈ હતી. દેશના ઘણા સંતો અને ઋષિઓએ 25 ડિસેમ્બરને તુલસી પૂજન દિવસ તરીકે ઉજવવાનું નક્કી કર્યું હતું. ત્યારથી, દર વર્ષે આ દિવસે તુલસી પૂજન દિવસ ઉજવવામાં આવે છે
તુલસી (ઓસીમમ ટેનુઇફ્લોરમ), જેને પવિત્ર તુલસી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે આયુર્વેદ, રોમન, ગ્રીક અને યુનાની પરંપરાઓમાં ઊંડા મૂળિયાં ધરાવતો ઔષધીય મહત્વ ધરાવતો આદરણીય છોડ છે. આપણા વડીલોની શાણપણ, વૈજ્ઞાનિક તથ્યો અને છોડની રાસાયણિક રચનાના પ્રયોગશાળાના પરિણામો ઉપરાંત, ઘરગથ્થુ છોડ તરીકે, તુલસી એક ખૂબ જ ચેમ્પિયન ઔષધી છે. તેના વિવિધ અર્ક અને સ્વરૂપો, પાંદડાના સૂકા પાવડરથી લઈને આવશ્યક તેલ સુધી, બળતરા વિરોધી, પીડાનાશક, ગાંઠ વિરોધી, ઝેરી ગુણધર્મો ધરાવે છે.
જ્યારે તુલસીનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે ભારતીય ચા અને દૂધમાં થાય છે, ત્યારે તેના ‘ભાઈ-બહેન’ જેમ કે થાઈ તુલસી અને લીલી તુલસી – વિદેશી ભોજનમાં લોકપ્રિય છે. સ્વસ્થ તુલસીનો છોડ ઉગાડવા માટે, યોગ્ય પરિસ્થિતિઓ બનાવવા અને સામાન્ય મુશ્કેલીઓ ટાળવા માટે તમારે શું કરવું જોઈએ?
પ્રકાશ અને પાણી આપવાની જરૂરિયાતો:
તુલસી દિવસમાં 5-6 કલાક તેજસ્વી, સીધા સૂર્યપ્રકાશમાં ખીલે છે. પૂરતા સૂર્યપ્રકાશ વિના, છોડમાં કાળા ફૂગના લક્ષણો દેખાઈ શકે છે. પાણી આપવું મધ્યમ હોવું જોઈએ, જમીનને ભેજવાળી રાખવી જોઈએ પરંતુ પાણી ભરાયેલું ન રાખવું જોઈએ.
નોંધ: આધુનિક પરિસ્થિતિઓમાં, જ્યાં છોડને કુંડામાં રાખવામાં આવે છે, ત્યાં વધારાનું પાણી કાં તો તળિયે એકઠું થઈ શકે છે, જેના કારણે મૂળ સડી શકે છે, અથવા બહાર નીકળી શકે છે, જેનાથી જમીનમાંથી મહત્વપૂર્ણ પોષક તત્વો ધોવાઈ જાય છે સામાન્ય ઉધરસ અને શરદીની સારવાર માટે તુલસીનો છોડ રાખવાનો ફાયદો છે, તો ઘરની અંદરનું વાતાવરણ તેના વિકાસ માટે આદર્શ નથી.
માટી, તાપમાન અને ખાતર:
તુલસી માટે નિયમિત કુંડાનું મિશ્રણ અથવા લાલ માટી સારી રીતે કામ કરે છે, અને તે મધ્યમ ખોરાક આપનાર છે, એટલે કે તેને ક્યારેક ક્યારેક ખાતર આપવાથી ફાયદો થાય છે (ત્રણ મહિનામાં એક વાર) પરંતુ તેને ભારે ખોરાક આપવાની જરૂર નથી.તુલસી મધ્યમથી ઊંચા તાપમાન (20-40 °C) માં શ્રેષ્ઠ રીતે ઉગે છે, જે તેને ગરમ આબોહવા માટે યોગ્ય બનાવે છે.
સામાન્ય સમસ્યાઓનું નિવારણ:
તુલસીની એક સામાન્ય સમસ્યા ફૂગના ચેપ છે. છોડને સ્વસ્થ રાખવા માટે, ખાતરી કરો કે તેને દરરોજ ભલામણ કરેલ માત્રામાં સીધો સૂર્યપ્રકાશ મળે. વધુમાં, જો કોઈ પરિપક્વ છોડને ખૂબ ફૂલો આવવા લાગે છે, તો તે તેના જીવન ચક્રના અંતની નજીક હોઈ શકે છે. આવા કિસ્સાઓમાં, બીજ એકત્રિત કરો અને સાચવો, પછી નવા છોડ ઉગાડવા માટે તેને તે જ માટી અથવા કુંડામાં ફરીથી વાવો.
તુલસીના ફાયદા:
બે ઋતુઓ વચ્ચે આવતા બદલાવને કારણે થતી બીમારી જેવી કે, શરદી, ઉધરસ અને તાવમાં કાળી તુલસી સૌથી વધુ અસરકારક હોવાનું જાણવા મળ્યું છે. પૌરાણિક સમયમાં જ નહીં, પરંતુ હાલમાં પણ તુલસીને એન્ટિ-વાયરલ, એન્ટિ-બેક્ટેરિયલ અને એન્ટિ-મેલેરિયલ ગુણ ધરાવતા માનવામાં આવે છે. તુલસીમાં ઘણા પ્રકારના વિટામિન્સની સાથે-સાથે પોટેશિયમ, મેંગેનીઝ, મેગ્નેશિયમ, કોપર અને આયર્ન ભરપૂર પ્રમાણમાં હોય છે. ફેફસાની કોઈપણ બીમારીમાં પણ તુલસી ખાવી ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. જો તમે બાળકોની યાદશક્તિ વધારવા માંગતા હોવ તો તુલસીને અચૂક ખવડાવો.
તાવ અને મેલેરિયામાં છે ફાયદાકારક : ચોમાસાની ઋતુમાં મચ્છરોના ઉપદ્રવને કારણે મેલેરિયા ભરડો લે છે, આ બીમારીથી બચવા માટે સવારે-સાંજે તુલસીના 5 પાન કાળા મરી સાથે ખાવાથી મોસમી બીમારીથી બચી શકાય છે. જ્યારે તમને તાવ આવ્યો હોય અને મોઢામાં કોઈ સ્વાદ ન આવતો હોય, ઉબકા આવતા હોય અને જમવાનું ન ભાવતું હોય તો, તુલસીના પાનને ધીમે-ધીમે ચાવીને ખાવાથી ફાયદો થશે.
ચોમાસામાં તમને તાવ આવ્યો હોય તો દર બે-ત્રણ કલાકે તુલસીનો રસ હૂંફાળા પાણી સાથે પીવાથી તાવ ઓછી થઇ જશે. જો ફ્લૂનો તાવ આવતો હોય તો તુલસી અને લીમડાના પાનને કાળા મરી સાથે મિક્સ કરીને દિવસમાં ત્રણ વખત સવાર-બપોર-સાંજ લેવાથી ફાયદો થશે.
કફ અને શરદી : હાલ બજારમાં ઉપલબ્ધ કફ સિરપમાં પણ તુલસી હોય છે. તુલસીથી અસ્થમાની સમસ્યાથી રાહત થાય છે. શરદી કે કફના કારણે ફેફસાંમાં તકલીફ થતી હોય ત્યારે તુલસીના પાનને પાણીમાં ઉકાળીને પીવાથી કે ચાવવાથી કફ દૂર થાય છે. તુલસીના પાનને ઉકાળીને તૈયાર કરેલું પાણી પીવાથી પણ ફેફસા મજબૂત થાય છે.
જો કોઈ દર્દીને શ્વાસમાં તકલીફ હોય અથવા અસ્થમાની સમસ્યા થઇ રહી હોય અથવા કોરોનાને કારણે ફેફસાંની પર ખરાબ અસર થઈ હોય તો આ દર્દીઓને એક તુલસીના અર્ક અને એક ચમચી અજમામાં ચાર ચમચી પાણી મિક્સ કરીને સવાર-બપોર-સાંજ-રાત્રે લેવાથી તેમના ફેફસા મજબૂત બને છે. આ સાથે લોહીમાં ઓક્સિજનનું લેવલ વધે છે.
દુખાવો અને ઘા : તુલસીમાં એન્ટી-સેપ્ટિક ગુણો હોય છે, જો પડી જવાથી કે ઈજાથઇ હોય અને ઘરમાં એન્ટિસેપ્ટિક ક્રીમ ન હોય તો તુલસીનો તાજો રસ કાઢો. જેનાથી ઘા સાફ કરવાથી ઘા ઝડપથી રૂઝાઈ જશે. કાનની અંદર ઈન્ફેક્શનને કારણે દુખાવો થતો હોય તો તુલસીના રસના બે ટીપા કાનમાં નાખવાથી ઈન્ફેક્શન મટી જશે અને દુખાવો પણ દૂર થઈ જશે.
તો તુલસીના ટીપાં કાનમાં નાખવાથી પણ ફાયદો થશે. જો શરીરમાં કોઈ પણ પ્રકારનો દુખાવો થતો હોય તો તુલસીના રસમાં ગાયનું ઘી અને ચાર ટીપાં મધ અને કાળા મરીના પાવડરમાં ભેળવીને લગાવાથી દુખાવો મટે છે. જો શરીરમાં કોઈ પ્રકારનો સોજો જોવા મળે તો તુલસીના પાન ચાવવાથી ફાયદો થશે.
ત્વચાના રોગ સામે પણ ફાયદાકારક : સોરાયસિસ કે એક્ઝીમા હોય તો તુલસીનો રસ લગાવવાથી ફાયદો થશે. ત્વચા લાલ ચકમાં થયા હોય તો તુલસીનો રસ લગાવવાથી ખંજવાળ નથી આવતી અને ઈન્ફેક્શન પણ દૂર થાય છે.
દરરોજ સવારે ખાલી પેટ અને સાંજે સૂતા પહેલા તુલસીના પાન ખાવાથી ત્વચામાં ચમક આવશે. જે લોકોને સવાર-સાંજ શ્વાસમાં દુર્ગંધ આવતી હોય અને પેઢામાંથી લોહી નીકળતું હોય તે લોકોએ તુલસીનું તેલ લગાવવાથી અથવા તુલસીનો રસ થોડા સમય માટે મોંમાં રાખવાથી ફાયદો થશે.
