18 નવેમ્બરની સાંજે ઈન્ટરનેટમાં અચાનક આવેલી મોટી ખામીને કારણે દુનિયાભરના યુઝર્સ પરેશાન થઈ ગયા હતા. OpenAI, Twitter (X), Spotify, Canva, અને Claude સહિત સેંકડો વેબસાઈટ એકસાથે બંધ થઈ ગઈ (Down થઈ ગઈ).
આ પાછળનું મુખ્ય કારણ Cloudflare માં આવેલી એક મોટી ટેકનિકલ ખામી હતી. Cloudflare ને ઈન્ટરનેટની ‘કરોડરજ્જુ’ (Backbone) માનવામાં આવે છે, જેના પર કરોડો વેબસાઈટ નિર્ભર હોય છે. સ્થિતિ એટલી ગંભીર હતી કે વેબસાઈટ ડાઉન છે કે નહીં તે જણાવતી સાઈટ Downdetector પણ થોડા સમય માટે પ્રભાવિત થઈ ગઈ હતી.
ચાલો સમજીએ કે આખરે Cloudflare શું છે અને તેની એક નાની સમસ્યાથી આખા ઈન્ટરનેટ પર આટલી મોટી અસર કેમ પડી?
Cloudflare શું છે? (સરળ ભાષામાં)
Cloudflare એક વિશાળ ગ્લોબલ ઈન્ટરનેટ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને સિક્યોરિટી કંપની છે. તે દુનિયાભરની લાખો વેબસાઈટ અને ઓનલાઈન સેવાઓને સુરક્ષા, સ્પીડ અને નેટવર્ક સપોર્ટ પૂરો પાડે છે.
એકદમ સરળ ભાષામાં કહીએ તો, Cloudflare યુઝર (તમે) અને વેબસાઈટના સર્વર વચ્ચે એક ‘મધ્યસ્થી’ (Middle Layer) તરીકે કામ કરે છે.
જ્યારે પણ તમે કોઈ વેબસાઈટ ખોલો છો, ત્યારે તમારી રિક્વેસ્ટ સીધી તે વેબસાઈટ પર જવાને બદલે પહેલા Cloudflare માંથી પસાર થાય છે. જો Cloudflare માં કોઈ મોટી ખામી સર્જાય, તો તેના પર આધારિત બધી જ વેબસાઈટો આપોઆપ બંધ થઈ જાય છે, જેવું આ વખતે થયું હતું.
Cloudflare કઈ-કઈ સુવિધાઓ આપે છે?
Cloudflare ઈન્ટરનેટની એવી ઘણી જરૂરી સેવાઓ સંભાળે છે જેના પર લગભગ બધી જ મોટી વેબસાઈટો નિર્ભર હોય છે:
- કન્ટેન્ટ ડિલિવરી નેટવર્ક (CDN): Cloudflare દુનિયાભરમાં ફેલાયેલા તેના સર્વર નેટવર્ક પર વેબસાઈટની કોપી સ્ટોર કરી રાખે છે. આનાથી યુઝરને તેની નજીકના સર્વર પરથી ડેટા મળે છે અને વેબસાઈટ ખૂબ જ ઝડપથી ખૂલે છે (લોડ થાય છે).
- DDoS પ્રોટેક્શન: હેકર્સ ઘણીવાર વેબસાઈટ પર એકસાથે ભારે ટ્રાફિક મોકલીને તેને ક્રેશ કરવાની કોશિશ કરે છે. Cloudflare આવા હુમલાઓથી વેબસાઈટને બચાવે છે.
- સિક્યોરિટી અને ફાયરવોલ: Cloudflare ખતરનાક અથવા શંકાસ્પદ રિક્વેસ્ટને વેબસાઈટ સુધી પહોંચતા પહેલા જ રોકી દે છે, જેથી સાઈટ સુરક્ષિત રહે છે.
- DNS સેવાઓ: DNS ને ઈન્ટરનેટની ‘ફોનબુક’ કહેવામાં આવે છે. તે ટ્રાફિકને સાચા IP એડ્રેસ સુધી પહોંચાડે છે.
આ બધા કારણોસર, જ્યારે Cloudflare માં કોઈ ખામી આવે છે, ત્યારે દુનિયાભરની વેબસાઈટો પણ પ્રભાવિત થાય છે.
આખરે આટલું મોટું આઉટેજ (Outage) કેમ થયું?
જે વેબસાઈટો બંધ થઈ ગઈ હતી, તેમાં તેમનો પોતાનો કોઈ વાંક કે સર્વરની સમસ્યા નહોતી. ખરી મુશ્કેલી Cloudflare ના પોતાના નેટવર્ક લેયરમાં હતી, જે આ વેબસાઈટોની આગળ સુરક્ષા કવચ તરીકે કામ કરે છે.
જ્યારે Cloudflare ની મુખ્ય સિસ્ટમમાં ટેકનિકલ ખામી સર્જાઈ, ત્યારે તેની સીધી અસર તે તમામ સાઈટો પર પડી જે તેના ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પર નિર્ભર છે. આ ખામીને કારણે એક ‘ડોમિનો ઈફેક્ટ’ (Domino Effect) સર્જાઈ અને ઈન્ટરનેટનો મોટો હિસ્સો થોડા સમય માટે સાવ ઠપ થઈ ગયો.
