કોલસાની અછતને લઈને ગંભીર સંકટ વચ્ચે ભારતીય રેલ્વે એક મોટું પગલું ભરી રહ્યું છે. વાસ્તવમાં, વીજળીની માંગમાં ભારે વધારાને કારણે, કોલસાની જરૂરિયાત પણ વધી છે, આ માટે, ભારતીય રેલ્વેને છેલ્લા કેટલાક અઠવાડિયામાં દરરોજ લગભગ 16 મેલ/એક્સપ્રેસ અને પેસેન્જર ટ્રેનો રદ કરવાની ફરજ પડી છે જેથી વીજળી પ્લાન્ટ સુધી કોલસો વહન કરતી ટ્રેનો માટે વધારાનો માર્ગ પૂરો પાડવા માટે સમગ્ર દેશમાં સ્થિત છે.
રેલ્વે મંત્રાલયે 24 મે સુધી પેસેન્જર ટ્રેનોની લગભગ 670 ટ્રીપોને રદ્દ કરવાની સૂચના જારી કરી છે. તેમાંથી 500 થી વધુ મુસાફરી લાંબા અંતરની મેલ અને એક્સપ્રેસ ટ્રેનોની છે. રેલ્વેએ કોલસાની ટ્રેનોની સરેરાશ દૈનિક લોડિગમાં 400 થી વધુનો વધારો કર્યો છે, જે છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં સૌથી વધુ છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે રાષ્ટ્રીય પરિવહનકર્તા (ભારતીય રેલ્વે) વર્તમાન માંગને પહોંચી વળવા દરરોજ 415 કોલ રેક (ટ્રેન) પ્રદાન કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે, જેમાં પ્રત્યેક 3,500 ટન કોલસો વહન કરે છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, જયાં સુધી વરસાદને કારણે કોલસાનું ખાણકામ ઓછું ન થાય ત્યાં સુધી પાવર પ્લાન્ટમાં સ્ટોક સુધારવા અને જુલાઈ-ઓગસ્ટમાં કોઈપણ સંકટને ટાળવા માટે કવાયત ઓછામાં ઓછા બે મહિના સુધી ચાલુ રહેશે.
રેલ્વે મંત્રાલયના એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, 1વવેવિધ રાજયોમાં પેસેન્જર ટ્રેનો રદ કરવા સામે વિરોધ થઈ રહ્યો છે, પરંતુ અમારી પાસે કોઈ વિકલ્પ નથી કારણ કે પાવર પ્લાન્ટ્સમાં કોલસાની કોઈ અછત નથી તેની ખાતરી કરવાની તાત્કાલિક જરૂરિયાત છે. તેમણે કહ્યું, અમે આ અસ્થાયી સંકટને દૂર કરવાની આશા રાખીએ છીએ. પાવર પ્લાન્ટ દેશભરમાં સ્થિત હોવાથી, રેલ્વેએ લાંબા અંતરની ટ્રેનો ચલાવવી પડે છે અને તેથી 3-4 દિવસ માટે મોટી સંખ્યામાં કોલસાના રેક ઉપલબ્ધ છે,’ તેમણે કહ્યું. સ્થાનિક કોલસાનો મોટો ભાગ પૂર્વીય પ્રદેશમાંથી ભારતના ઉત્તર, મધ્ય અને પશ્ચિમ ભાગોમાં વહન કરવામાં આવે છે.
સત્તાવાર આંકડાઓ અનુસાર, રેલવેએ 2016-17માં દરરોજ માંડ માંડ 269 કોલસાના રેક લોડ કર્યા હતા. તેને 2017-18 અને 2018-19માં લંબાવવામાં આવ્યું હતું. પરંતુ આગામી બે વર્ષ દરમિયાન લોડિંગ ઘટીને 267 રેક પ્રતિ દિવસ થયું. ગયા વર્ષે તે વધારીને 347 પ્રતિ દિવસ કરવામાં આવ્યો હતો અને ગુરુવાર સુધી કોલસાથી ભરેલા રેકની સંખ્યા દરરોજ 400-405 જેટલી હતી. અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે આ વર્ષે કોલસાની માંગમાં અસાધારણ વધારો થયો છે અને આ માટે રેલ પરિવહનનું પસંદગીનું માધ્યમ રહ્યું છે. કોલસાનો ઉપયોગ ભારતની લગભગ 70% વીજળી ઉત્પન્ન કરવા માટે થાય છે. રેલવેએ કોલસાના લોડિંગ અને પરિવહનને વધારવા માટે ઘણા પગલાં પણ લીધા છે, જેમાં ભારતીય રેલ્વે અને ડેડિકેટેડ ફ્રેટ કોરિડોર નેટવર્ક બંને પર લાંબા અંતરની ટ્રેનો ચલાવવાનો સમાવેશ થાય છે, લોડિંગ અને અનલોડિંગ પોઈન્ટ્સ પર તમામ કોલસાના રેકના ઈન્ટરસેપ્શનનું સદ્યન નિરીક્ષણ.
