દેશમાં ગરમીના વધતા જતા કેસોને ધ્યાનમાં રાખીને કેન્દ્ર સરકારે તમામ રાજયો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને એડવાઈઝરી જારી કરી છે. એડવાઈઝરીમાં કેન્દ્રીય આરોગ્ય સચિવ રાજેશ ભૂષણે નાગરિકોને જણાવ્યું છે કે હીટસ્ટ્રોકના કિસ્સામાં શું કરવું અને શું ન કરવું. આ સાથે રાજય સરકારોને હીટ સ્ટ્રોકના દર્દીઓની સારવાર માટે પૂરતી આરોગ્ય સુવિધાઓ અને અન્ય વ્યવસ્થા સુનિશ્ચિત કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. હવામાન વિભાગનું કહેવું છે કે આગામી કેટલાક દિવસો સુધી કાળઝાળ ગરમીમાંથી રાહત મળશે, પરંતુ તે પછી ફરી ગરમીનો પારો ઉંચકાશે. આઇએમડીએ ઉત્તર ભારતમાં આ વખતે તાપમાન 50 ડિગ્રીથી ઉપર પહોંચવાનો અંદાજ લગાવ્યો છે.
કેન્દ્ર સરકારની આ સલાહ એવા સમયે આવી છે જયારે ઉત્તર ભારતમાં આકરી ગરમીએ 122 વર્ષનો રેકોર્ડ તોડી નાખ્યો છે. ભારતીય હવામાન વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર, એપ્રિલમાં ઉત્તર-પશ્ચિમ વિસ્તારોમાં સરેરાશ મહત્તમ તાપમાન 35.90 ડિગ્રી સેલ્સિયસ નોંધાયું હતું, જયારે મધ્ય ભારતમાં તે 37.78 ડિગ્રી સેલ્સિયસ હતું. જે છેલ્લા 120 વર્ષમાં સૌથી વધુ છે. એપ્રિલ મહિનામાં જ ઘણી જગ્યાએ તાપમાનનો પારો 47 ડિગ્રીને આંબી ગયો છે. દિલ્હીની ગરમીમાં 72 વર્ષનો રેકોર્ડ બળી ગયો છે.
તેનું મુખ્ય કારણ વાતાવરણમાં ફેરફાર અને ખૂબ ઓછો વરસાદ હોવાનું જણાવવામાં આવી રહ્યું છે. 1 માર્ચથી 30 એપ્રિલની વચ્ચે, સમગ્ર દેશમાં 32% ઓછો અને ઉત્તર પશ્ચિમ ભારતમાં 86% ઓછો વરસાદ પડ્યો હતો. આ ગરમીના મોજાને જોતા કેન્દ્ર સરકારે એડવાઈઝરી જારી કરીને લોકોને ચેતવણી આપી છે. સખત ગરમીમાં ખાસ કરીને બપોરે 12 થી 3 દરમિયાન બહાર ન નીકળવાની સલાહ આપવામાં આવી છે. જો જરૂરી હોય તો, છત્રી સાથે રાખો અથવા સીધા સૂર્યપ્રકાશથી બચવા માટે તેને ટોપી, ટુવાલ, સ્કાર્ફ વગેરેથી સારી રીતે ઢાંકીને રાખો. ખુલ્લા પગે તડકામાં બહાર ન જાવ. તરસ ન લાગી હોય તો પણ પાણી પીતા રહો. ઓઆરએસ વગેરે લો. મોસમી ફળો અને શાકભાજી ખાઓ. દારૂથી દૂર રહો. સરકારે કહ્યું છે કે નવજાત અને નાના બાળકો, સગર્ભા સ્ત્રીઓ, માનસિક રીતે અસ્વસ્થ લોકો અને બહાર કામ કરતા લોકોને હીટસ્ટ્રોકનું જોખમ વધારે છે. ચક્કર આવવા, હાથ, એડી અને પગની ઘૂંટીઓમાં સોજો, સ્નાયુઓની નબળાઈ, જડતા, શરીરનું તાપમાન 104 ડિગ્રી ફેરનહીટથી ઉપર, ઉબકા, ઉલટી, હૃદયના ધબકારા વધવા, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ જેવા લક્ષણોને તબીબી કટોકટી તરીકે ગણવામાં આવે છે. નાના બાળકોમાં મંદાગ્નિ, અત્યંત ચીડિયાપણું, પેશાબમાં ઘટાડો, સુસ્તી, સુસ્તી અને આંખોમાં સૂકા આંસુને ખતરનાક લક્ષણો તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે જો તમને હીટસ્ટ્રોકના ગંભીર લક્ષણો દેખાય તો 108/102 હેલ્પલાઇનનો સંપર્ક કરો.
