જ્યારે બ્રહ્માંડ સંપૂર્ણપણે રચાયું હતું, જેમજે કે આકાશગંગા. તેમાં 10 અબજ તારાઓ છે અને તે 30,000 પ્રકાશવર્ષ પહોળું છે. જેમ્સ વેબના તારણો સાબિત કરે છે કે પ્રારંભિક બ્રહ્માંડ ખૂબ જ ઝડપથી પરિપક્વ થયું હતું. બે ભારતીય વૈજ્ઞાનિકોએ અવકાશ ઇતિહાસ રચ્યો છે. જ્યારે બ્રહ્માંડ ફક્ત 1.5 અબજ વર્ષ જૂનું હતું(એટલેકે, 12 અબજ વર્ષપહેલાં), ત્યારે આપણી પોતાની આકાશગંગા જેવી જે જ એક સુંદર, સંપૂર્ણરીતે રચાયેલી સર્પાકાર ગેલેક્સી અસ્તિત્વમાં હતી. વિશ્વના સૌથી શક્તિશાળી જેમ્સ વેબ સ્પેસ ટેલિસ્કોપ (JWST) ની મદદથી કરવામાં આવેલી આ શોધ નવેમ્બરમાં પ્રખ્યાત યુરોપિયન જર્નલ એસ્ટ્રોનોમી એન્ડ એસ્ટ્રો ફિઝિક્સમાં પ્રકાશિત થઈ હતી.
પહેલાં વિચાર્યું હતુંકે – શરૂઆતના બ્રહ્માંડમાં ફક્ત નાની અને રેન્ડમ તારાવિશ્વોનો સમાવેશ થતો હતો વૈજ્ઞાનિકો લાંબા સમયથી માનતા હતા કે બિગ બેંગના થોડા કરોડ વર્ષોમાં ફક્ત નાની, અનિયમિત અને ગૂંચવાયેલી તારા વિશ્વો જ રચાઈ હતી. મોટી સુંદર સર્પાકાર તારાવિશ્વોને બનવામાં અબજો વર્ષો લાગ્યા. પરંતુ પુણેના રાશિ જૈન અને પ્રોફેસર યોગેશ વાડાડેકર દ્વારા શોધાયેલી તારાવિશ્વે બધી વિચારસરણી બદલી નાખી.
ગેલેક્સીનું નામ ‘ અલકનંદા ‘ રાખવામાં આવ્યું ભારતીય વૈજ્ઞાનિકોએ આ આકાશગંગાનું નામ હિમાલયની પવિત્ર નદીના નામ પરથી અલકનંદા રાખ્યું છે.
કદ: લગભગ 30,000 પ્રકાશવર્ષ પહોળું(આપણી આકાશગંગાના કદના ત્રીજા ભાગનું)
તારાઓની સંખ્યા: 1,000 કરોડ (10 અબજ સૂર્ય!)
નવા તારાઓ જે દરે બની રહ્યા છે: આપણી આકાશગંગા કરતા 20-30 ગણી ઝડપી !
વિશેષતાઓ: બેસુંદર સર્પાકાર હાથ, મધ્યમાં એક તેજસ્ તેવી ફુલાવો અને હાથ પર તારાઓનો તાર જેવો જે સમૂહ – બિલકુલ આજની આકાશગંગાની જેમજે
તમને આ ગેલેક્સી કેવી રીતે મળી?
રાશિ જૈન (NCR-TIFR માં પીએચડી કરી રહી છે) જેમ્સ વેબ ડેટામાં 70,000 વસ્તુઓ જોઈ રહી હતી. અચાનક, તેણીને એક છબી દેખાઈ – એક સ્ફટિક સ્પષ્ટ, સુંદર સર્પાકાર આકાશગંગા. રાશિ કહે છે, “મેં બૂમ પાડી. 70,000 માંથી ફક્ત એક જ એવી હતી જેમાં જે આટલી સંપૂર્ણ સર્પાકાર આકાશગંગા હતી.”
જ્યારે તેણીએ તે તેના માર્ગદર્શક, પ્રોફેસર યોગેશ વાડાડેકરને બતાવ્યું, ત્યારે તેઓ પહેલા તો વિશ્વાસ કરી શક્યા નહીં. પ્રોફેસર વાડાડેકરે કહ્યું કે તે અશક્ય લાગતું હતું. આટલી મોટી અને સુંદર આકાશગંગા આટલી ઝડપથી કેવી રીતે બની શકે? થોડા સો મિલિયન વર્ષોમાં 1,000 અબજ તારાઓ અને સર્પાકાર હાથ બનાવવા – તે બ્રહ્માંડમાં રોકેટ ગતિ છે.
આ અત્યાર સુધીની સૌથી મોટી શોધ કેમ છે?
બ્રહ્માંડ હાલમાં 13.8 અબજ વર્ષ જૂનું છે. આ આકાશગંગા આપણને એવા સમયથી દેખાય છે જ્યારે બ્રહ્માંડ તેના કરતા માત્ર ૧૦% જૂનું હતું. અગાઉ શોધાયેલી જૂની તારાવિશ્વો કાંતો નાની હતી અથવા લાલ ટપકાંજેવી જે દેખાતી હતી. અલકનંદા એ પહેલી આકાશગંગા છે જેણે જે સાબિત કર્યુંકે પ્રારંભિક બ્રહ્માંડ આપણે વિચાર્યું હતું તેટલું યુવાન નહોતું. ત્યાં પણ મોટી અને સુંદર રચનાઓ બની રહી હતી.
હવે શું?
વૈજ્ઞાનિકોએ જેમ્સ વેબ અને ચિલીના ALMA ટેલિસ્કોપ માંથી વધુ ઊંડાણપૂર્વક અવલોકનોની વિનંતી કરી છે. તેઓ જાણવા માંગે છે કે સર્પાકાર હાથ આટલી ઝડપથી કેવી રીતે બન્યા. શું કોઈ ચોક્કસ કારણ હતું? પ્રોફેસર વાડાડેકર મજાકમાં કહે છે, “લોકો પૂછે છે, ‘તે ગેલેક્સી હવે ક્યાં છે?’ હું કહું છું, ‘હું તમને 12 અબજ વર્ષોમાં કહીશ.'”
ભારતનું ગૌરવ આ શોધ સંપૂર્ણપણે ભારતીય વૈજ્ઞાનિકોનું કાર્ય છે. ૧૦ અબજ ડોલરના વિશ્વના સૌથી મોટા ટેલિસ્કોપ સાથે, ભારતે એક એવી સિદ્ધિ હાંસલ કરી છે જે બ્રહ્માંડની આખી વાર્તાબદલી શકે છે. રાશિ જૈન કહે છે કે આ દર્શાવે છે કે બ્રહ્માંડ ઘણા સમય પહેલા પરિપક્વ થઈ ગયું હતું. આપણા વર્તમાન અને ભવિષ્યની ચાવી ભૂતકાળમાં રહેલી છે.
